0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Enerjide dışa bağımlılığını azaltmak için son yıllarda petrol ve doğal gaz arama ve üretim alanlarında atılımlar yapan Türkiye, kuruluşunun 100. yıl dönümünde yerli petrolde rekor üretim düzeylerini hedefliyor.

Anadolu Ajansının (AA) Cumhuriyet’in 100. yıl dönümü nedeniyle hazırladığı belge haberler kapsamındaki bu haberde, Türkiye’nin petrol arama ve üretimi alanlarında tarihi boyunca gerçekleştirdiği atılımlar anlatıldı.

Dünya toplam petrol rezervlerinin yaklaşık yüzde 65’ini, üretiminin ise yaklaşık yüzde 41’ini elinde bulunduran ülkelere komşu Türkiye topraklarında petrolün keşfi 1887’ye kadar uzansa da ülkede ekonomik pahaya sahip petrolün keşfine ait arama ve sondaj çalışmalarına 1940’ta başlandı.

Petrol Arama ve İşletme Yönetimi’nin 1933’te kurulmasından 1935’te Maden Tetkik ve Arama Enstitüsünün (MTA) kuruluşuna kadar önemli bir arama ve sondaj çalışması gerçekleştirilemedi.

Raman Dağı’nda başlayan jeolojik çalışmalar sonucunda 1940’ta 1048 metrede petrolün varlığı kesin olarak tespit edildi. Türkiye’nin birinci petrol kuyusu olan Raman-1 kuyusu, günlük ortalama 100 varil petrol hacimle üretime geçti. Fakat bir mühlet sonra su üretimindeki artış, kuyunun terk edilmesine neden oldu ve bu tarihten sonra bölgede kazılan 7 kuyuda ekonomik pahaya sahip petrole rastlanmadı.

Raman’ın Yakıtlı köyü yakınlarında Avusturya’dan alınan “Trauzel Kulesi” ile 1945’te birinci kere farklı bir teknoloji kullanılarak sondaj çalışması gerçekleştirildi. Bu aramayla 17 Ocak 1946’da 1361 metrede ticari bedele sahip birinci petrol bulundu. Raman-8 ismi verilen kuyudan 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün katıldığı merasimle 8 Mart 1948’de petrol çıkarılmaya başlandı. Günlük ortalama 45 varil ile petrol üretimine başlanan Raman-8 kuyusunda birebir yıl yapılan asit operasyonu ile günlük randıman ortalama 450 varile yükseltildi.

TÜRKİYE’NİN YERALTI ZENGİNLİKLERİNİ KEŞFETME YOLUNDAKİ UĞRAŞLARI ETE KEMİĞE BÜRÜNDÜ

Türkiye’nin birinci petrol kuyusu olarak kayıtlara geçen Raman-8, ülkenin petrol serüveninin simgesi haline geldi. Batman’daki emektar kuyuda üretim bugün de kesintisiz devam ediyor.

Raman’dan sonra 1951’de Garzan bölgesinde petrol keşfi yapılmasının akabinde 1954’te arama ve sondaj çalışmalarını hızlandıracak ve yabancı yatırımcıları ülkeye çekecek Petrol Kanunu yürürlüğe girdi ve Türkiye’nin yeraltı zenginliklerini keşfetme yolundaki eforları ete kemiğe büründü.

Aynı yıl Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) kurulması, Türkiye petrol kesimi açısından bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti. MTA Enstitüsünün petrolle ilgili bütün faaliyetleri de TPAO’ya devredildi.

Takip eden on yıllık devirde Türkiye petrol arama çalışmalarındaki birinci sıçrama periyodunu yaşadı. Artan petrol arama çalışmaları sonucunda birçok yeni petrol alanı keşfedildi. Bu alanlardan gelen üretimle bir arada yerli petrol üretimi 1970’te günlük ortalama 70 bin varil düzeyine ulaştı. Lakin mevzuatlardan kaynaklanan kısıtlamalar nedeniyle vakit zaman yarı yarıya düşen yerli petrol üretimi, 1980’de günlük ortalama 45 bin varil düzeyine kadar geriledi.

Arama faaliyetlerinin tekrar ağırlaşması 1980’li yıllarda yeni keşiflere yol açtı. Bilhassa TPAO’nın 1988’de Adıyaman’daki Karakuş alanının keşfiyle büyük bir sıçrama kaydedildi. Yerli üretim 1990’da günlük ortalama 70 bin varil düzeyini yine aştı. 2000 yılına gelindiğinde ise ham petrol üretimi günlük ortalama 52 bin varil, 2010’da günlük ortalama 47 bin varil olarak kayıtlara geçti.

YÜZYILIN EN BÜYÜK KEŞİFLERİYLE TÜRKİYE PETROL PİYASASINDA YERİNİ ALIYOR

TPAO ve özel şirketler tarafından gerçekleştirilen petrol üretiminin tüketime oranı birinci yıllarda başarılı bir performans sergilese de nüfus artışı, endüstrileşme ve ekonomik büyüme üzere etkenlerle tüketimin artması bu oranın vakitle gerilemeye başlamasına neden oldu. Petrol arzında ithalata bağımlılığın artması Türkiye’yi yerli ve ulusal güç kaynaklarından daha fazla yararlanabilmek için yeni siyasetler geliştirmeye zorladı.

Denizde ve karadaki yetki alanlarında petrol ve doğal gaz keşiflerine yönelik sismik arama ve sondaj çalışmaları bilhassa 2015’ten sonra sürat kazandı. Birinci derin deniz sondaj gemisi Fatih’in 2017’de satın alınmasını takip eden yıllarda TPAO filosuna katılan Yavuz, Yasal ve Abdülhamid Han sondaj gemileri ile yerli ve ulusal imkanlarla üretilen Koca Yusuf Sondaj Kulesi Türkiye’nin güçte izlediği yeni yol haritasında birinci adımları teşkil etti.

Yerli ve ulusal güç siyasetlerinin meyvelerini almaya başlayan Türkiye, petrol üretiminde istikrarlı bir yükseliş kaydetti. Türkiye’nin ham petrol üretimi 2019’da günlük ortalama 57 bin varil, 2020’de günlük ortalama 61 bin varil olurken, bu ölçü 2021’de günlük ortalama 65 bin varil, geçen yıl ise günlük ortalama 70 bin varil düzeyine ulaştı.

Petrol üretim faaliyetlerini 2023’te yüzyılın en üst noktasına çıkaran Türkiye, yürütülen çalışmalar sonucunda güçte tam bağımsız bir ülke olma amacına daha da yaklaştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçen yıl aralıkta Gabar Dağı’nda 150 milyon varillik net petrol rezervine sahip saha keşfedildiğini açıkladı. Günlük yaklaşık 1 milyon varil tüketimi bulunan ülkenin üretilebilir petrol rezerv ölçüsü da kelam konusu keşifle 450 milyon varilden 600 milyon varile çıktı.

Bölgede ağır bir biçimde sürdürülen arama ve sondaj çalışmaları sonucunda mayısta Gabar’da Şehit Aybüke Yalçın ismi verilen alanda günlük 100 bin varil petrol üretim kapasitesine sahip yeni bir keşif yapıldığı duyuruldu. TPAO, Şehit Aybüke Yalçın Alanı’ndaki yeni keşfin toplam yerinde petrol rezerv ölçüsünü yaklaşık 1 milyar varil, piyasa bedelini ise 75-80 milyar dolar olarak kestirim edildiğini açıklamıştı.

Halihazırda ham petrol üretimi günlük ortalama 80 bin varile ulaşan Türkiye, yeni alanlardaki üretimlerle bunu gelecek yıl sonuna kadar 200 bin varil düzeyine çıkarmayı hedefliyor.

İLK ÇAĞDAŞ RAFİNERİ 1955’TE BATMAN’DA FAALİYETE GEÇTİ

Türkiye’nin birinci çağdaş rafinerisi olma özelliğini taşıyan Batman Rafinerisi 1955’te Batman’da yıllık 330 bin ton ham petrol sürece kapasitesiyle kuruldu.

Artan petrol eserleri tüketimini karşılayabilmek için 1957’de petrol kanununda yapılan değişiklikle iki rafineri daha kurulmasına karar verildi. 1961’de İzmit’te yıllık 1 milyon ton ham petrol sürece kapasitesiyle ve 1962’de Mersin’de yıllık 3,2 milyon ton ham petrol sürece kapasitesiyle iki rafineri faaliyete geçti. 1972’de ise yıllık 3 milyon ton ham petrol sürece kapasitesiyle İzmir Rafinerisi faaliyete geçti.

Bu rafineriler, 1983’te Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ çatısı altında toplandı. Akabinde 1986’da 5,4 milyon ton ham petrol kapasitesiyle kurulan Kırıkkale Rafinerisi de kümeye eklendi. Bugün İzmit Rafinerisi 11,3 milyon ton, İzmir Rafinerisi 11,9 milyon ton, Kırıkkale Rafinerisi 5,4 milyon ton ve Batman Rafinerisi 1,4 milyon ton sürece kapasitesiyle faaliyetlerine devam ediyor.

İzmir Aliağa’da 2011’de temeli atılan STAR Rafineri’nin resmi açılışı ise 2018’de gerçekleştirildi. Yıllık 11 milyon metreküpe ulaşan ham petrol sürece kapasitesiyle dizel, jet yakıtı, nafta ve LPG üzere petrol eserlerinin üretimini yapan STAR Rafineri, Türkiye’nin işlenmiş petrol eserleri gereksiniminin yaklaşık yüzde 25’ini karşılıyor.

“BUGÜN, GEÇMİŞ YILLARDA ULAŞILAN ÜRETİM REKORLARINI TAZELEDİĞİMİZ BİR DEVRİN İÇİNDEYİZ”

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Petrol Mühendisleri Odası Lideri İnanç Alptuğ Hıdıroğlu, AA muhabirine, Kurtuluş Savaşı’ndan yorgun ancak galibiyetle çıkan Türkiye’nin elinde bulunan maddi ve teknolojik imkanları seferber ederek Cumhuriyetin birinci yıllarından itibaren petrol aramalarının başladığını söyledi.

Türkiye’nin daima gelişen petrol arama ve üretim faaliyetlerinin bugünkü petrol üretim kapasitesinin oluşmasında kıymetli olduğunu aktaran Hıdıroğlu, şunları kaydetti:

“Bugün, geçmiş yıllarda ulaşılan günlük 70 bin varil üretim rekorlarını tazelediğimiz bir devrin içindeyiz. Her gün artan günlük üretim ölçümüzle bugün günlük 80 bin varil üretim pahalarını geçmiş durumdayız.

Cumhuriyet tarihi boyunca devrinin en yüksek teknolojilerini uygulayarak pek çok prensip imza atan TPAO, bugün de sahip olduğu teknolojik altyapı ve biriktirdiği insan kaynağı ile hem karada hem de denizlerimizde yeni ve değerli keşiflere imza atmaktadır.

Özellikle son devirde yapmış olduğumuz Gabar Bölgesindeki petrol keşifleri ile günlük üretim miktarlarımızın çok daha üstlere taşınmasının mümkün olacağı öngörülmektedir.

Özellikle Şehit Esma Çevik ve Şehit Aybüke Yalçın petrol alanlarının geliştirilme çalışmalarının istenen seviyeye ulaşması ile ülkemizin günlük üretimine tek başına günlük 100 bin varil katkı oluşturması beklenmektedir. Devam eden çalışmalar ve elde edilen bilgiler ışığında da bu maksada yanlışsız ilerlendiği görülmektedir.”

Hıdıroğlu, “Cumhuriyetimizin birinci yıllarında elimizde bulunan imkanlar ölçüsünde büyük bir kararlılıkla başlayan faaliyetlerimiz, Cumhuriyetimizin 100. yılında da birebir kararlılıkla devam etmektedir. Bilhassa son yıllarda artan derin deniz hidrokarbon aramacılığı faaliyetlerimiz, yaptığımız derin deniz keşfimiz ve bu faaliyet ve keşiflerle biriktirdiğimiz bilgi birikimi ve deneyim ülkemize bu alanda büyük katkılar sağlamıştır.

Hem karada hem de denizlerimizde devam eden faaliyetlerimiz, ülkemizin güçte dışa bağımlılığının bitirilmesinde kıymetli katkılar sağlamaktadır. Bu nedenle, bu kararlılık tıpkı biçimde artarak devam etmelidir.” değerlendirmesinde bulundu.