Dr. Can Kasapoğlu, ulusal muharip uçak KAAN’ın Türk savunma sanayii için kıymetini ve memleketler arası rekabeti nasıl etkileyeceğini AA Tahlil için kaleme aldı.
5’inci kuşak taktik askeri havacılık kabiliyeti olarak tasarlanan KAAN, Türkiye’yi farklı bir kulübün üyesi yapmaya aday. KAAN, bu nedenle sadece bir savunma sanayii kilometre taşı değil, birebir vakitte jeopolitik olarak kritik bir anahtar. Çünkü, ilerleyen yıllarda NATO taktik askeri havacılık kabiliyetine F-22 ve F-35 dışında, 3’üncü ve 5’inci kuşak savaş uçağı girecek ve bahse bahis yetenek bir Türk platformu olacak.
KAAN NASIL BİR 5’İNCİ KUŞAK KABİLİYET SUNACAK?
İlk uçan prototipte tercih edilmese de KAAN’ın daha evvel kamuoyuna verilen manzaralarından dikkat cazibeli bir sensör konfigürasyonuna sahip olduğu anlaşıldı. Bu kelam konusu datalar milletlerarası savunma etraflarında de tartışıldı. KAAN’ın başka IRST (kızılötesi arama ve takipleme) ve EOTS (elektro-optik hedefleme) sistemleriyle mücehhez olduğu anlaşıldı.[1]O devirde yayımlanan değerlendirmelerde, IRST sistemlerinin dizaynları gereği radar karıştırma yapan elektronik harp tehditlerine karşı mukavim olacağı ve klasik sensörleri aldatan kimi düşük görünürlük özelliklerini aşabileceği, münasebetiyle KAAN’a, stealth uçaklar karşısında bir avantaj sağlayacağı vurgulandı. IRST ve EOTS sistemlerinin birbirlerinden ayrılmasının, sensör konfigürasyonu açısından önemli avantajlar sağlayabileceği de not edildi. Üzerinde çok konuşulan savaş uçağı, geçtiğimiz günlerde havalanarak programın ileri bir etaba geçtiğini dünyaya gösterdi.
KAAN NASIL İLERLEYECEK?
Kategorik olarak KAAN’la ilgili öncelikle dürüst lakin müteakiben de savlı iki kıymetlendirme yapmak gerekiyor. Öncelikle şunun anlaşılması kıymetli; KAAN bir uçağın değil bir ailenin ismi. Yalnızca KAAN’ı değil, kelam konusu ailenin mensubu olan birçok varyasyonu izleyeceğiz. Muhtemelen birinci nesil KAAN envantere girdiğinde 4,5 kuşak savaş uçaklarının üzerinde bir muharip performans ortaya koyacak. Türk Hava Kuvvetleri ve NATO müttefik askeri havacılık kapasitesine yeni bir kabiliyet seti kazandırılacak. Öte yandan, envanterdeki birinci KAAN’ın, 5’inci kuşak profili bakımından F-35’le kıyaslandığında kimi handikapları da elbette bulunacaktır. KAAN ailesinin daha gelişmiş varyasyonları ise ortadaki farkı kapatmayı hedefleyecek.
İkincisi; KAAN’a ait planlar Türkiye’nin yalnızca 5’inci klasik bir perspektifle yetinmeyeceğini ortaya koyuyor. Türk savunma tartışmalarına yansıyan haberler, Baykar KIZILELMA ve TUSAŞ ANKA-3 stratejik silahlı insansız hava araçlarının, KAAN’la müşterek harekat icra etmesine dair mülahazayı açıkça seslendirdi. Teknik olarak kelam konusu konsept loyal wingman olarak literatüre girdi ve Londra liderliğindeki Tempest Projesi üzere 6’ncı jenerasyon taktik askeri havacılık paradigmasının bir kesimi oldu. Daha açık söz etmek gerekirse, Türk savunma planlayıcılarının KAAN’a ait büyük amaçları var.
ULUSLARARASI REKABET VE KAAN
KAAN üzere üst seviye yetenekler yalnızca ulusal envanteri şekillendirmek üzere hayata geçirilmez. Üst segmentlerde savunma tahlilleri, siyasi tartıları yüksek ekonomik kıymetlerdir. KAAN’a bu türlü bir bakış açısıyla yaklaşmak gerek. 2030’lu yıllara gelindiğinde, dünyanın 5’inci jenerasyon uçaklarla ve onları ikame edebilecek üst seviye 4,5 jenerasyon orta tahlillerle ilgili çok fazla seçeneği olmayacak. F-35, market performansı gereği halihazırda başarılı bir proje. NATO envanterleri ve ötesinde satışları beklenenin üstünde bir çizgi izledi. Başka bir parantez açmak gerekirse, tam da bundan ötürü Türkiye’nin F-35 projesine dönüşü, Türk Hava Kuvvetleri’nden daha çok Türk savunma sanayii için kıymetli. KAAN’ın F-35’i halihazırda hava kuvvetlerinde bulunduran pazarlardan hisse alması kulağa beğenilen gelebilir lakin gerçekçi olmak gerekirse kolay değil. Çünkü, Türkiye’nin yeni bir alım paketini ilerlettiği F-16V ve F-35’le birlikte Lockheed Martin’in milletlerarası savunma pazarındaki hakimiyeti, önümüzdeki yıllarda özellikle taktik askeri havacılık tahlillerinde istikrarlı bir formda artacaktır. Öte yandan, siyasi tahditler ya da savunma iktisadı nedenleriyle F-35’e ulaşamayan ülkeler için KAAN ülkü bir alternatif olacak, çünkü klasik 4,5 kuşak uçakların ötesinde bir kapasite sağlayacaktır. Ayrıyeten Sovyet-Rus envanterlerini NATO standartlarına yükseltmek isteyen ya da CAATSA yaptırımlarından çekinen devletler için, KAAN önemli bir alternatif teşkil edecektir.
Avrupalı NATO tahlillerinin ortasında da KAAN’ın talihi yüksek. Öbür NATO müttefiklerinin savaş uçağı pazarına bakıldığında, İsveç’li Gripen düşük maliyetli bir 4,5 kuşak tahlil sunmasına rağmen savunma pazarı başarısıyla ön plana çıkamadı. NATO ittifakı içinde İsveç, son kullanıcının yanı sıra hayli küçük Macaristan pazarıyla hudutlu kaldı. Gripen’ın NATO dışında, en kayda kıymet başarısı ise Brezilya’ya ihracı oldu. ABD seçeneğine alternatif bir başka NATO tahlili olan 4,5 jenerasyon Fransız Dassault Rafale ise nispeten düzgün bir dönem geçirmekte ve milletlerarası marjı güçlü. Bilhassa, Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Huawei’yle 5G mutabakatı sonrası F-35 alımının suya düşmesi, Dassault Rafale için milyarlarca dolarlık bir fırsat penceresini de araladı. Öte yandan, Fransızların kıymetli bir sorunu olan; Endonezya, Yunanistan, BAE, Katar, Hindistan ve Fransa alımları nedeniyle Dassault’nun Rafale endüstriyel kapasitesi hudutlarına dayandı. Açık kaynaklı datalar 238 platformun beklediğini ortaya koyuyor.[2]Fransız-Alman 6’ncı jenerasyon havacılık projesinin ihraç potansiyelinin önündeki en büyük engelse, ironik biçimde Berlin. Almanların savunma ihracatı kısıtları, Fransızların başını oldukça ağrıtacak üzere duruyor.
KAAN’ın pazar marjı için dikkatle takip etmemiz gereken proje, Güney Kore’nin KAI KF-21 Borame tahlili. Borame için iki temel trendi dikkatle izlememiz gerekecek. Bunlardan birincisi; bilhassa Polonya üzerinden NATO bölgesinin projeye ilgisi, başkasıysa Suudi Arabistan ve BAE vektörleri üzerinden milyarlarca dolarlık hacmiyle Körfez Arap silah pazarının göstereceği refleks. KAAN’la halihazırda 3 ülkenin ilgilendiği bedellendiriliyor. Bunlar Ukrayna, Azerbaycan ve Pakistan. Gerçekten, son derece tecrübeli ve meslekli bir diplomat olan Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar, ülkesinin KAAN’la ilgilendiğini Türk basınına açıkça deklare etti. Elbette, Ukrayna savunma sanayiinin, KAAN’ın son motoruna ilgi alaka gösterdiği ayrıyeten belirtilmeli.
Azerbaycan’ın KAAN’a geçişi, Bakü için önemli bir mana söz edecek ve kelam konusu mana “tek millet iki devlet” paradigmasının da ötesinde. Azerbaycan Hava Kuvvetleri’nin temel avcı ve multirole vazifelerinde kullandığı savaş uçağı Mig-29. Siyasi-askeri ve jeopolitik nedenlerle, kelamı edilen Sovyet-Rus sistem bağımlılığının sürdürülmesiyse akla yatkın bir tercih değil. Bakü, son olarak JF-17 tercihiyle gündeme geldi fakat kelam konusu Çin dayanaklı Pakistan üretimi savaş uçağı, KAAN’la tıpkı segmentte değil, daha çok düşük maliyetli, gelişmiş bir 4’üncü jenerasyon tahlildir. KAAN, yakın gelecekte, Azerbaycan’ın siyasi nedenlerle ulaşabileceği NATO standartlarında tek taktik askeri havacılık ögesi olacak. Elbette İslamabad, dünyanın en değerli silah pazarlarından biri. KAAN’ın kelam konusu ülkeye girmesiyse, tıpkı Orta Doğu dron pazarındaki Türkiye-Çin rekabeti üzere, diğer bir Türk-Çin savunma rekabetini gözler önüne serecektir.
Analizin sonunda bir konuya dikkati çekmek gerekiyor; loyal wingman konsepti, sensör füzyonu ve stealth uçak geometrisi, 4,5 ve 5’nci jenerasyon askeri havacılık tahlilleri rekabeti üzere mevzulardan bahsettik. İşte özetle KAAN’ın en kritik niteliği de bu olacaktır. İncelemeye mevzu savaş uçağı, Türkiye’yi farklı teknolojik ve jeopolitik ajandaya taşımaya adaydır. Türkiye, artık NATO ittifakı içinde 5’nci kuşak askeri havacılık yeteneği üreten bir kulübün üyesi olacak.
KAYNAK: AA
News
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.